Hıristiyanlık ve Türklük. Yakın tarihimizde ve günümüzde bu ikisi, birbirine o kadar uzak mefhumlar olarak algılandı ki.. Daha "dün"e kadar Anadolu'da önemli miktarda Hıristiyan Türk topluluÄŸunun yaÅŸadığından, bunların KurtuluÅŸ Savaşımıza canla baÅŸla katıldıklarından ve sonrasında baÅŸlarına gelenlerden bugünün Türkiye sinde kaç kiÅŸinin haberi var?

Sosyolog Dr. Dursun Ayan'a göre bugün bile edebiyatımızda izleri olan Türkler'deki "Gök Tanrı" inancı onları ilahi dinlere daha yatkın kılmıştı. Göç eden Türklerin ilk önce Hıristiyanlıkla daha sonra Ä°slam'la tanıştıklarını Harizmilere ait belgelerden anlıyoruz.

Karaman yöresinde bulunan "Binbirkilise" bu bölgenin 1922 yılına kadar Türk Hıristiyanlar için yurt edinildiÄŸini ortaya koyuyor.

Konya, NiÄŸde, NevÅŸehir, Kayseri, Ankara civarları Hıristiyan Karaman Türklerinin yaÅŸadığı yerler. Bunun dışında bir kısmının Ä°stanbul, Ä°zmir ve Trabzon'da varlıklarını sürdürdüÄŸü biliniyor. Ä°simleri Türk olan ve Türkçe Hıristiyan tapınış gösteren, Türkçe konuÅŸan, Grek harflerini kullanarak Türkçe dini ve edebi eserler verip yayın yapan ancak karşılıklı deÄŸiÅŸime tabi tutularak Anadolu'dan göç ettirilen Hıristiyanlardı bunlar.

Hıristiyan Türkler içinde Karamanlıların yeri ayrı bir öneme sahip. Tek kelime Rumca bilmeyen ve ibadetlerini Türkçe yapıp, yazı dilinde Grek alfabesini kullanan Karamanlılar'ın Türk soyundan geldiklerini hemen hemen tüm tarihçiler kabul ediyor. Hıristiyan Türklerin kendi durumlarını anlatmak için yaktıkları bir ağıt onları bütün yönleriyle anlatmaya yetiyor:

"Gerçi Rum isek de Rumca bilmez Türkçe söyleriz

Ne Türkçe yazar okuruz, ne de Rumca söyleriz

Öyle bir mahludi haddı tarikatımız vardır

Hurufumuz (harflerimiz) Yunanice, Türkçe meram eyleriz"

YUNAN Ä°ÅžGALÄ° VE MÄ°LLÄ° MÜCADELE

Papa Eftim’in liderliÄŸinde Ortodoks Türkler, Fener Rum Patrikhânesinin zararlı faaliyetleri karşısında 1921 yılında bağımsız Türk Ortodoks Patrikhânesi’ni kurarak, Fener Rum Patrikhânesi’nin nüfuzunu kırmaya çalışmışlardır.

Milli Mücadele’nin yanında yer alan Ortodoks Türkler, Kayseri’de “Anadolu’da Ortodoksluk Sadâsı” adlı bir gazete çıkarmışlar ve baÅŸlayan Ulusal Mücadeleye kendi güçleri oranında katkı saÄŸlamışlardır. Adı geçen gazete, Yunan ordusunu Anadolu’dan çıkarmak amacıyla genel bir saldırı hazırlıklarının yapıldığı günlerde, 22 Temmuz 1922’de yayın hayatına baÅŸlamıştır. Hristiyan Ortodoks Türklerin önderi Papa Eftim’e, Mustafa Kemal (Atatürk) PaÅŸa’nın emriyle Ulusal Bağımsızlık Savaşı’na verdiÄŸi destekten ötürü Ä°stiklal Madalyası verilmiÅŸtir. Bu katkılarından dolayı yalnızca Ortodoks Türklerin Ruhani BaÅŸkanı Papa Eftim ve ailesi (Erenerollar), 3 AÄŸustos 1924 tarihli kararla mübadele dışında tutulmuÅŸlardır.

Ä°stanbul’da Galata ve Tophane semtlerinde Fener Rum Ortodoks Patrikhanesine rakip olarak kendi patrikhane ve kiliselerini kurmuÅŸlar fakat cemaati olmayan kilise fazla uzun ömürlü olmamıştır. Anadolu’dan, yürürlükte olan sözleÅŸme gereÄŸi yaklaşık 193.000 Hristiyan Ortodoks Türk, Kayseri, Karaman, Trabzon, Sivas, Konya, Yozgat ve Ankara’dan toplanarak “Biz sizdeniz, göndermeyin” yalvarmalarına raÄŸmen, trenlerle Yunanistan’a gönderilmiÅŸlerdir. Yunanistan’a gönderilen Ortodoks Türk Hristiyanlar, Türkiye’de Rum olarak adlandırılıp mübadeleye tabi tutulurken, Yunanistan’da da “Turko Sporos” Türk tohumu ÅŸeklinde aÅŸağılanmışlar ve Yunanlı olarak kabul edilmemiÅŸler.

Gittikleri Batı Trakya’da, biraz da Anadolu’yu hatırlamak için olsa gerek, “Karaman” adını verdikleri bir yerleÅŸim birimi kurmuÅŸlar. Sürekli horlanan ve ayrıma tabi tutulan Türk Ortodoks Hristiyanların birçoÄŸu zamanla Avrupa’nın çeÅŸitli ülkelerine dağılarak izlerini kaybettirmiÅŸler.

NOT:

Atatürk'ün üzüntüsü

"Hamdullah Suphi Tanrıöver'in Anılarında ismi geçen Mahmut R. Kösemihal, Hıristiyan Türklerin zorunlu göçüne iliÅŸkin, "Biz Anadolu'nun bir miktar Hıristiyan Türk'ü ile Hıristiyan Elen'ini ayıran farkları incelemeye vakit bulamadan, mübadele, bir miktar Türk unsurunu Yunanistan'a göçtürdü.." deÄŸerlendirmesinde bulunuyor.